Voor de vijfde en laatste maal: Trump wordt niet herkozen

V

Een jaar geleden kondigde ik in Trends aan: Trump wordt niet herkozen. Op statistische grond. Uit alle peilingen bleek dat hij gemiddeld zwaar achterstond tegenover een democratische kandidaat (vooral tegenover Joe Biden). Toen ik ontdekte dat Trump in drie belangrijke strijdstaten gewonnen had met minder dan één procent, wist ik dat hij die truc niet zou herhalen.

Sindsdien heb ik mij vastgebeten in het Amerikaans kiessysteem, heb ik een eigen model gebouwd om de kiesmannen te voorspellen en bleef ik al die maanden herhalen dat er (statistisch!) niets veranderde. Maand in, maand uit, wat er ook gebeurde, de cijfers bewogen weinig. Af en toe zag je ze verschuiven om duidelijk herkenbare redenen (als Covid-19 uitbrak en Trump sterk en positief leiderschap beloofde werd hij plots populairder, maar dat duurde, zoals unaniem voorspeld, niet lang), en telkens opnieuw keerden de cijfers terug naar de basisverhoudingen. Cijfers die niet veranderen wijzen een statisticus op gebrek aan variantie om te verklaren. Dat is altijd vreemd. Dat wijst op een zeer stabiele onderbouw. De wetten van de zwaartekracht weerleg je niet met wat statistiekjes. Het zijn nochtans vreemde verkiezingen, met vele onbekenden, vooral door Covid-19 en door de grote aantallen vroege stemmers. Tijdens mijn boekvoorstelling van ‘De Verblinde Samenleving’ stelde Geert Molenbergs dat statistici experten zijn in omgaan met onzekerheid. Ik hou me voor dit emotioneel (voor velen zelfs in 2016 traumatisch) onderwerp in de eerste plaats aan de cijfers en de methodes, pas in het tweede deel laat ik ruimte voor ‘analyse’ ‘beschouwingen’ ‘argumenten’, en zelfs een anecdote.

Hieronder vind je de laatste voorspellingen van mijn model. Tussen haakjes de cijfers van respectievelijk 3 oktober, 9 september en 3 juni,

Populariteit Trump – 8,5% (- 8%, – 9%, -10%)

Voorsprong Biden +7,8 % (+ 7%, +7%, +7%)

Verkiezingen 2016: Trump 306 – Clinton 232 kiesmannen

Voorspelling voor verkiezingen 2020:  Trump 187 – Biden 351 (mijn vorige voorspellingen schommelden tussen 318 en 369 voor Biden)

Trump doet 2% sprint in swingstates: Trump 233 – Biden 305 

Trump doet 4% sprint in swingstates: Trump 259 – Biden 279 

Trump doet 6% sprint in swingstates: Trump 285 – Biden 253 

Mijn voorspelling van 351 kiesmannen voor Biden wijkt uiteraard niet veel af van wat andere bronnen aan kiesmannen voorspellen, iedereen gebruik dezelfde data, maar weegt ze wat anders; alleen wie zelf peilt en op een wel unieke wijze durft afwijken van de gemiddelden zal bijvoorbeeld een nipte overwinning van Trump voorspellen, vooral natuurlijk omdat die voorspeller de vorige keer juist zat met een Trump-overwinning

The Economist: 350

RealClearPolitics: 368

270 to win : 351

De situatie is zonneklaar.  Trump is toast, tenzij er iets heel speciaals aan de hand is. En Trump is al lang niet meer speciaal. Hij is opvallend voorspelbaar geworden. Maar wat mij bij de aanvang nu een jaar geleden vooral interesseerde was: hoeveel is er nodig om Biden of een andere kandidaat toch nog in het zand te zien bijten?  Alleen als Trump 6% terugkeert, maakt hij een kans. Wat gebeurt er dan? Hij wint dan ook Pennsylvania (20 kiesmannen). Kan dat, 6% terugkeren? Alles kan. Niet meer door een nieuw schandaal rond Biden, daarvoor is het te laat. Wel door een zware methodologische fout van de peilers. Niemand heeft ook maar enig vermoeden hoe die eruit ziet. De fouten van 2016 kent men, en daar corrigeert men voor. Als men overcorrigeerde, is het in het voordeel van Biden. Als men te weinig corrigeert dan spreken we over bijvoorbeeld 1,5%. Omdat men die systematische fout niet kent, kan men speculeren. De meest gehoorde is ‘de shy Trump voter’, een man of vrouw durft niet zeggen dat men op Trump zal stemmen. Er is een klein probleem: nog geen enkele analyse heeft dat fenomeen ooit aangetoond. Met een boutade: zo beschaamd zijn de Trump-kiezers nu ook weer niet. Je leest nu veel over de shy Biden voter (wie stemt er nu voor zo’n oude man zonder charisma?), maar ook dat is een verhaaltje natuurlijk, dat wél zal worden boven gehaald als Biden een opvallend grote overwinning behaalt, een scenario dat louter statistisch overigens het meest waarschijnlijk is. 

Een statistische fout van 6% kan uiteraard in één enkele opiniepeiling met kleine aantallen. Maar we spreken hier over een gemiddelde van honderden peilingen, een gemiddelde dat nu al maandenlang haast niet verandert. Zuiver statistisch is er dan geen ‘meetfout’ meer. 

Statistisch heeft Trump nog slechts één haalbaar pad naar de overwinning. Hij moet Pennsylvania winnen, waar hij ‘slechts’ 5% achterstaat. En die staat laat zich blijkbaar moeilijk peilen, subjectief is de onzekerheid van de peilers er groter dan bij de twee andere staten van de ‘Blue Wall’: Michigan en Wisconsin. Als Trump Pennsylvenia wint, dan heeft hij waarschijnlijk ook al die andere staten gewonnen die hij broodnodig heeft en waar hij gemiddeld genomen 1 à 4% achter ligt: Florida (de eeuwige strijdstaat) Arizona, North-Carolina. Dat zou dan meteen betekenen dat hij nationaal geen 8 à 9% achterstaat, maar slechts 4 à 5% en dat is zo onwaarschijnlijk dat één van de conclusies wel zal zijn dat trachten het Amerikaanse volk met opiniepeilingen te bereiken gewoonweg hopeloos is. De statistisch meest gesofisticeerde site, 538 van Nate Silver, weegt alle opiniepeilingen aan de hand van betrouwbaarheid, steekproefgrootte, recent karakter enzovoort en weet dat de betere peilers hun resultaten bijsturen voor het feit dat je moeilijk te peilen mensen (de ongeschoolde hard werkende man die twee baantjes nodig heeft om te overleven) een ander gewicht moet geven dan de hoog opgeleide blanke activiste die maar al te graag peilingen invult. 538 vertrekt niet van nationale peilingen, maar maakt gewoon de gewogen som van alle resultaten in de 51 staten. 538 vindt dan een gelijklopend, maar toch licht afwijkend getal van de nationale peilingen, in het voordeel van Biden overigens. Als je de som van al die afzonderlijke peilingen neemt, ben je uiteraard minder gevoelig aan toevallige steekproefschommelingen dan in één peiling. 

Waarom kan Trump president worden en toch 5% achter staan in de ‘popular vote’? Door het Amerikaans systeem dat miljoenen en miljoenen stemmen boven de 51% in New York, Texas, Californië nutteloos maakt.  Texas is echter een strijdstaat geworden, daar telt wel elke stem, maar in New York en Californië maken de miljoenen democratische stemmen geen enkel verschil. Biden wint er hoe dan ook. Experts stellen wel dat het statistisch zowat ondenkbaar is dat een kandidaat die meer dan 3 à 4% achterstaat in de popular vote, toch nog een meerderheid zou halen in het kiescollege. Trump zou dat dus wel kunnen met 5% achterstand.  Volgens The Economist klaart hij deze klus met ongeveer 3% kans, en volgens 538 met ongeveer 10% kans. Zij geven zelf aan dat die schatting ‘conservatief’ is. Als ze zich zouden vergissen, moeten ze nog een kleine slag om de arm houden. De kans was niet nul… Het kan, en als dat gebeurt heb ik hier vijf keer op een rij gefaald.  Maar je moet ook nog kijken naar de analyse, de argumenten (zie verder) en dan wordt dat Trump-pad toch wel erg smal. Je mag zo’n bizarre verrassing overigens de VS echt niet toewensen. Veronderstel Trump wint nipt in het kiescollege, met één stem (dat kan),  en ligt 5 % achter in de popular vote, dat zijn ruim 7 miljoen kiezers. Dan verliest in een gepolariseerd land als de VS de democratie alle legitimiteit, dan zal Biden zijn nederlaag niet toegeven en is het woord aan de straat, en de oproerpolitie. De meeste waarnemers verwachten dat overigens ook bij elke nipte nederlaag van Trump. Die zal wel ‘bewijzen’ dat er in één staat vals spel is gespeeld.

Wat vertellen ons de expert-analyses?  We trachten ons nog altijd zo veel mogelijk aan de cijfers te houden.

– het dalend aantal stemmen voor Trump in vergelijking met 2016 komt vooral door de vrouwen, die massaal hebben afgehaakt. De blanke man blijft Trump trouw. 

– er zijn sterke aanduidingen dat de jeugd meer zal stemmen, en de jeugd is anti-Trump

– er zijn aanduidingen dat Trump het een beetje beter doet bij de zwarten, maar  duidelijk beter bij de Latino’s.

– men verwacht 20 miljoen nieuwe kiezers, waarvan een grote meerderheid voor Biden zal stemmen (let op: dit is geen extra argument, maar een verklaring voor zijn voorsprong)

– er zijn opvallend weinig onbeslisten, iedereen heeft (mentaal of letterlijk) al gekozen. Een verrassende wending de laatste tien dagen is uitgesloten, en dat is net wat er is gebeurd in 2016. De grote aantallen onbeslisten hebben toen, vooral in de strijdstaten,  massaal voor de nieuwe boodschap gekozen. 

– Biden haalt meestal boven de 50% in de belangrijkste staten, dan moet Trump niet alleen de onbeslisten en de stemmers voor de derde partijen overtuigen, maar zelfs Biden-stemmers, en er mag zich niets in de  omgekeerde richting voordoen.

– Republikeinse kiezers zijn, in tegenstelling tot wat velen veronderstellen, enthousiaster om te gaan stemmen dan vier jaar geleden, maar..

– Democratische kiezers zijn dit nog meer en hebben de republikeinen in enthousiasme ingehaald en misschien zelfs voorbijgestoken. Vandaar de grote opkomst: beide kampen gaan enthousiast stemmen en mobiliseren sterk.

– Trump is niet populair, en zijn gebrek aan populariteit is typisch voor de presidenten die erin niet in lukken een tweede ambtstermijn te veroveren (Jimmy Carter, George Bush sr, Gerald Ford).

– louter op basis van feiten en cijfers is er iets heel verontrustends voor Trump: de opiniepeilingen in de kleine kiesdistricten voor het Huis van Afgevaardigden. Een deel van de belangrijke, vooral nationale, peilingen zijn heel vaak ‘politiek’, vooral op het eind. Plots duiken er peilingen op die vreemde dingen rapporteren. Trump citeert die dan op zijn rally’s. Die peilingen worden soms gehouden in opdracht van drukkingsgroepen en ronduit vervalst, of ze dienen om na te verkiezingen te roepen: ik heb het voorspeld, koop mijn diensten etc. Het patroon van de voorspellingen van die heel lokale, weinig boeiende of spectaculaire, peilingen toont vaak beter de waarheid dan één grote peiling. In 2016 zagen sommige analisten op die manier dat Clinton in moeilijkheden aan het raken was. Nu zien ze net het omgekeerde, de nederlaag van Trump zou dan (veel) groter zijn dan verwacht. Dat betekent ook dat (waarschijnlijk!) de democraten vlotjes de senaat winnen en hun meerderheid in de kamer nog wat uitbreiden. Vele republikeinen zullen dan zwaar boeten voor hun trouw aan Trump. Of is de wens hier de moeder van de Democraten-idee?

Dan de subjectieve indrukken vanop het veld. Omdat ikzelf niet bepaald een Trump-supporter ben, moet ik dubbel opletten voor de zelfdienende vertekening, the self-serving bias: gretig geloven wat ik graag geloof, en superkritisch staan tegenover wat ik niet graag geloof. Bovendien rapporteren onze lokale media (maar ook BBC) nogal eenzijdig op basis van democratische bronnen (New York Times, CNN…). Voor alle duidelijkheid: Björn Soenens van de VRT woont in New York, een D-bolwerk; maar hij zet zich bewust heel erg open door regelmatig te reizen naar Trump-land: Oklahoma, West-Virginia, Kansas; Greet De Keyzer woont in Viriginia, ook sterk D-gericht. Europese reporters krijgen het flink op de heupen als ze wonen in R-bolwerken; voor hen als hoogopgeleide, internationaal gerichte intellectueel is empathie met een radicale Trump-aanhanger heel moeilijk. En vice versa.   

Ik lees dus wat de Trump-pers schrijft als ze mij wijst op mijn blinde vlekken. Republikeinen hebben door deur aan deur acties meer nieuwe kiezers geronseld; latino’s, vooral van Cubaanse afkomst, zijn pro-Trump, zwarten zijn echt niet zo’n grote Biden-fans als je wel zou denken, … en in Miami-Dade (Florida) doen de republikeinen het opvallend goed qua turnout en plukken de republikeinen hun vruchten van het grondwerk. En vooral: de democraten staan in de peilingen exact waar ze vier jaar geleden stonden, en iedereen weet hoe dat afgelopen is.

De rest is uiteraard propaganda, het spiegelbeeld van wat wij over Trump lezen. Biden is corrupt, kan zijn handen niet thuis houden, is seniel, inspireert niet, heeft schrik van zijn kiezer en kruipt in een kelder, is een marionet in de handen van uiterst links, zal de politie afschaffen, zal de minimumlonen verhogen en zo de kleine bedrijven kapot maken, zal de deuren openzetten voor China en miljoenen illegale vluchtelingen, de steden zullen afbranden, iedereen zal waanzinnig veel belastingen betalen om dwaze groene plannen uit te voeren, benzine zal peperduur worden. 

Vanuit democratische hoek lees je uiteraard eindeloze scheldpartijen op Trump (die kennen we). Democraten wijzen op grootschalige ‘voter suppression’, je boycot de armere laaggeschoolde kiezer. Hoe emotioneel die verhalen ook zijn, en overtuigend op superkleine schaal, er is weinig evidentie dat die onrechtvaardigheid nu grootschaliger, systematischer of venijniger zou zijn dan bij vorige verkiezingen.  Uiteraard  wijzen Democraten op het grote enthousiasme van hun kiezers. Dat lijkt wel te kloppen, en wordt goed samengevat in dat verhaal van die ene man die al enkele uren staat aan te schuiven om te gaan stemmen. Zijn broer belt: hoe lang ben je al aan het aanschuiven? Four years, antwoordt de man. Dit plaatje lijkt te kloppen. De opgekropte woede, de haast viscerale afkeer van Trump bij vrouwen, de hang naar een redelijk en eerlijk beleid, lijken de democratische kiezer onwaarschijnlijk sterk te mobiliseren. De cijfers qua mobilisatie liggen ver boven 2016 en bereiken Obama-proporties van 2008. Wraak is een schotel die best koud wordt opgediend. Stemmen is nu wraak nemen, en zo verenigt Biden een onwaarschijnlijke coalitie: groenen, uiterst en gematigd links, centrum links, centrum en zelfs wat centrum rechts, samen met relatief veel katholieken, militairen, overgelopen republikeinen.

Steeds meer Democraten dromen van een landslide. Het beste nieuws voor hen is dat de cijfers hen de facto gelijk geven. Op 3 november zullen we zien, de weken na 3 november zullen we weten, en zullen de analisten bestuderen welk van mijn beschouwingen steek hield. Als Trump toch wint, zal ik heel veel humble pie moeten eten. Wekenlang.  Dan zal ik hier verslag uitbrengen over hoe dat smaakt, zo’n taart. 

Geef een reactie

Deze website gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.

Rubrieken