Slaap – Why we sleep, Matthew Walker

S

Why We Sleep. The New Science of Sleep and Dreams

Published by Allen Lane, 2017

Slaap. Nieuwe wetenschappelijke inzichten over slapen en dromen

Uitgever: De Geus, 2018

 

Slapen en dromen blijven mysterieuze processen. Waarom ‘verliezen’ bijna alle dieren zoveel tijd met een activiteit die potentieel gevaarlijk is (als prooidier verlaagt je waakzaamheid), of ‘nutteloos’ (als roofdier kan je niet jagen)? In de loop van de geschiedenis zijn de meest uiteenlopende verklaringen naar voor geschoven. Om energie te bewaren, om open te staan voor de goden, om onze spieren te laten herstellen.

Duizenden zorgvuldig opgezette studies spreken vele veronderstellingen radicaal tegen. Steeds meer resultaten van (bizarre) experimenten, analyses van hersenscans en systematische bevragingen zijn nu gepubliceerd in vaktijdschriften. Maar weinigen lukken erin de puntjes van die duizenden studies te verbinden, een globaal beeld te schetsen en inzichtelijk te maken dat slaap iets anders is dan we dachten, en bovendein nog veel belangrijker is dan de volkswijsheden aangeven. Matthew Walker, hoogleraar aan de University of California, Berkeley, heeft wel alle stippen verbonden en brengt er op indrukwekkende wijze verslag over uit in ‘Why We Sleep’. Jouw lichtzinnige opvattingen over (minder) slapen worden van tafel geveegd door zijn gezagvolle argumenten, jouw neiging om in slaap te vallen tijdens de lectuur van zijn boek wordt gecounterd door zijn vlotte pen. Zoals het een goede academicus past, vergeet hij geen belangrijke onderwerpen. Je kan overigens volgens Walker beginnen met de onderwerpen die je het meest boeien. Heb je tieners? Dan wil je weten waarom je ze zo moeilijk uit bed krijgt. Reis je veel transcontinentaal, dan wil je weten wat je kan doen tegen jetlag. Maar ik zou het boek netjes in de volgorde lezen zoals het is opgebouwd en geen hoofdstukken overslaan. Ik heb geen tienerkinderen meer, maar het deel over het adolescentenbrein is fascinerend genoeg.

Af en toe dreigt het boek wat langdradig te worden, dat komt natuurlijk door de moeilijk te remediëren neiging van de academicus om volledig te willen, zijn, maar net dan, plots, verandert het tempo en ontdek je weer een beklijvend fascinerend aspect van de activiteit waar je als mens het meeste tijd aan besteedt, veel meer dan aan praten, lezen, nadenken of eten: slapen!

Een dergelijk boek samenvatten is beledigend voor de auteur en bovendien ontbreken dan de zorgvuldig opgebouwde argumenten, de boeiende verslaggeving van gewilde en ongewilde experimenten. Ik kies voor vijf boodschappen, die voor mij belangrijk en toch nog wat verrassend waren, ook al lees ik in de betere kranten en tijdschriften al tientallen jaren zo veel mogelijk over slaap, jetlag en overschakeling  naar zomertijd. Je moet dat deeltje maar eens lezen en dan besef je dat de Europese Unie die gevaarlijke onzin van zomer- en winteruur zo snel mogelijk moet afschaffen. Het kost immers vele mensenlevens.

Boodschap nummer 1. De twee fasen van onze slaap zijn belangrijk. De niet-REM slaap heeft andere functies dan de REM-slaap. Het is niet zo dat de niet-REM slaap een soort voorbereiding is voor ‘the real thing’.   Heel opvallend is de REM-slaap bijna uitsluitend op ons managementbrein is gericht. Neem die weg en het kan bijna niet anders dan je wordt een slechter ondernemer, professional, leerkracht, notaris, arts. Slechter mag je letterlijk verstaan: minder intelligent, minder empathisch, minder creatief.

Boodschap nummer 2. De REM-slaap levert zijn grootste bijdrage gedurende de laatste twee uren van de slaap en je kan de voorafgaande slaap niet ‘inkorten’. Slaap twee uur minder dan gewenst (iets in de buurt van acht uur) en je ondergraaft je eigen effectiviteit. En dat is wat we nu wereldwijd doen. Van Japan en China tot Peru: we slapen steeds minder. Met alle gevolgen vandien. Ooit van burnout gehoord?

Boodschap nummer 3. In de gezondheidsdriehoek: gevarieerd eten, voldoende bewegen en voldoende slapen, wijst alles erop dat slaap het belangrijkste (niet het enige natuurlijk) hoekpunt is.  Sluit daar vooral geen compromissen af! Verrassend genoeg kan je slaaptekort niet zomaar ‘compenseren’, ook niet later, in het weekend of tijdens de vakantie.

Boodschap nummer 4. Als het maar enigszins haalbaar is, kijk of je een (kort!) middagdutje kan doen.

Boodschap nummer 5. Let op met alle anekdotes over mensen die luidop beweren met minder slaap verder kunnen. Ja ja, Margareth Thatcher (en volgens Matthew Walker tenminste, -maar waarschijnlijk volkomen ten onrechte-, ook Ronald Reagan). Vergeet echter niet dat er steeds meer evidentie is dat chronisch slaaptekort Alzheimer faciliteert.  En u weet hoe mevrouw Thatcher (en Reagan…) de laatste jaren van hun leven hebben doorgebracht. Mijn uitgeslapen brein vertelt me dat dergelijke geïsoleerde voorbeelden en tegenvoorbeelden niets bewijzen. Maar ze kunnen je wel aan het denken zetten. En je helpen iets anders te begrijpen. De heer Donald Trump gaat er prat op dat hij weinig slaapt. En net toen Elon Musk de grootste onzin begon uit te kramen, werd duidelijk dat hij 120 uur per week werkt. Uit eigen academisch onderzoek weet ik dat lange werkuren op zich voor je gezondheid (wel voor je familie…) niet echt problematisch zijn tenzij je boven de zestig, en zeker boven de tachtig uitkomt. Nu begrijp ik beter wat er aan de hand is, ook bij mensen die in flow zoveel werken: ze slapen te weinig.

 

Rubrieken