Het vredige kabouterland Plopsa was toch niet zo vredig en de grote baas mag gaan. Het verwijt? Management by fear, sturen via intimidatie. Niet meer van deze tijd.
Niet alle managementmethoden zijn even humanistisch. Eentje springt er uit als absoluut ‘taboe’, namelijk management by fear. Jack Welch kreeg niet toevallig de bijnaam ‘neutron Jack’, de man die gebouwen liet staan, maar mensen elemineerde; Steve Jobs kon volgens hardnekkige geruchten na een gesprek in de lift iemand ‘Steven’, dit wil zeggen ontslaan, en de oud-gedienden van den Bell in Antwerpen kunnen hallucinante verhalen vertellen over Harold Geneen, de grote baas van AT&T, die de mensen in de leeuwenkuil gooide en in het publiek uitkafferde. De meest gekende ‘manager by fear’ is zeker de gewezen trainer van Manchester United, Alex Furgerson, die gekend was voor zijn ‘haardroger’ benadering: hij kwam kort bij je staan en brulde zo hard dat je haar ervan recht stond.
De (bedrijfs)leider werkt met het principe van ‘verdeel en heers’. Teamwork wordt afgeblokt. Iedereen werkt zoveel mogelijk rechtstreeks en alleen samen met de grote baas. De grote baas en hij (of zij…) alleen beslist over belangrijke, maar ook over vele volkomen onbelangrijke details. In ieder geval liggen alle beslissingen over grote beloningen alleen bij de chef, die sterk discrimineert tussen de medewerkers. Discriminatie was overigens het belangrijkste managementprincipe van Jack Welch. Beloon uw beste mensen royaal en gooi de mindere presteerders buiten. Dat laatste is uiteraard de basis van de angst, want de straffen kunnen indrukwekkend zijn: ontslag, demotie, verbannen naar een uithoek. En er heerst altijd een vorm van willekeur, de stap van beloning naar straf is vaak erg klein. En iedereen moet maar raden waarom. Dat zorgt voor een sfeer van absolute onzekerheid, waardoor men nog meer afhangt van de grote baas.
In ieder geval zijn de vernederingen publiek. Steve Jobs kon zonder meer zeggen dat er in een vergadering niemand aanwezig was met een IQ dat bestaat uit drie getallen. Het is op het moment dat ingenieurs laten zeggen dat hun IQ niet eens 100 bedraagt, dat de manager-by-fear zijn slag thuis haalt. Heel vaak is er sprake van een put. Bij de trainingen van ‘Leading Success People’ moesten mensen bijna letterlijk in een kuil gaan staan. Bij Welch en Geneen sprak men ook een ‘leeuwenkuil’. Je wordt geroosterd. Door de baas zelf, maar ook door de collega’s.
Is management by fear succesvol? In extreme omstandigheden blijkbaar wel. Als de manager briljante inzichten, een superieure geest, combineert met intimidatie, kan hij (meestal zeer tijdelijk) zeer succesvol zijn. Alle getuigenissen over dergelijke situaties bewijzen dat plots de medewerkers veel meer kunnen, snel uit hun comfortzone geraken en vaak de leider blijven bewonderen. Naast het ethische aspect is er wel één groot gevaar. Als de manager geen superieure inzichten heeft, leidt hij zijn bedrijf naar de ondergang. En de meeste dictators denken dat ze nog steeds superieur zijn, ook op de momenten dat de bommen reeds naast hun bunker vallen.