Of Trump herverkozen wordt in november 2020 zal afhangen van de Amerikaanse kiezer én het Amerikaanse kiessysteem, en de manipulatie door ‘vreemde’ mogendheden.
Zou u liever spelen met goede of met slechte kaarten? Retorische vraag. Hoe liggen de kaarten voor Trump? In 2016 realiseerde hij zowat het onmogelijke: met zeer slechte kaarten toch winnen. Hij had niet eens de volmondige steun van zijn partij, werd gehaat door een groot deel van de kiezers, moest als multimiljardair verkozen worden door arbeiders, was betrokken in een aantal schandalen en werd herhaaldelijk betrapt op vrouw-onvriendelijke uitspraken. En vergeet vooral niet, het was uiteraard Trump die won, maar het was misschien nog meer Hillary die verloor! Laat je ook niet misleiden door het feit dat Hillary Clinton de ‘popular vote’ won, in het Amerikaans systeem verkiezen de kiesmannen de president, niet ‘het volk’. Dat is een bescherming in een uitgesproken federaal land van de kleine staten tegen de grote. Zonder deze bescherming zou de president de facto verkozen worden door een viertal grote staten, Californië op kop. Tump voerde nauwelijks campagne in die staten en gaf zo Clinton miljoenen stemmen als nutteloos cadeau.
Telkens opnieuw kan je lezen dat Trump zal herverkozen worden, … omdat hij al één keer gewonnen heeft. Met Trump weet je immers nooit. Niet bepaald een ijzersterke redenering. Als je met Trump nooit weet, zou het evengoed kunnen dat hij in 2020 de grootste nederlaag ooit oploopt.
Om in te schatten of hij opnieuw een rood konijn uit zijn hoed zal toveren, moet je rekening houden met een aantal factoren, die vooral toespitsen op de kaarten die hij in de hand zal hebben, in onze analyse gevolgd door het symbool (K), veel meer dan op de toevallige speler (S) die met die kaarten speelt. Trump zelf is het voorbeeld van zo’n grillige toevallige speler. Maar je kan niet ontkennen dat een zeer slechte speler zelfs de beste kaarten kan verknoeien, en uiteraard omgekeerd.
Let wel even op. De grote winnaars van de presidentsverkiezingen (en overigens ook van het Trump-presidentschap) zijn de media. Zij smullen van Trump en maken hem ‘groot’. Trump bespeelt ze overigens subliem. Wat de echte verhoudingen ook zijn, de media zullen de ‘race’ altijd spannend houden. Dan kijk je naar CNN of Fox, lees je kranten, bezoek je websites. Ook de opiniepeilers verdienen hun geld met spannende uitslagen, en onlangs is weer eens aangetoond dat ze niet aarzelen die, bewust of onbewust, te vervalsen.
We gaan eerst even kijken waarom Trump de vorige maal gewonnen heeft
Hij had de gedroomde tegenstander (S). Hillary Clinton lukte er niet in om alle democraten te mobiliseren, ze werd gewantrouwd, was het slachtoffer van sexisme (toch geen vrouw als president), werd gezien als lid van een onbetrouwbare dynastie, en lid van het politieke Washington systeem.
Trump (S) won door het feit dat hij de media aanzuigt, door het feit dat hij gezien werd als anti-establishment, de Washington-politici zijn helemaal niet populair (K) en op een bizar programma, dat nu een potentiële dreiging inhoudt. Hij werd verkozen op een combinatie van rechts-conservatieve waarden (wapendracht, traditionele rol van man en vrouw, klimaat is een lachtertje, immigranten zijn vijanden), maar met een vrij linkse economische visie, heel verrassend voor een miljardair: hogere minimumlonen, jobs beschermen door vrijhandel aan banden te leggen, afkeer voor technologie. Door die ‘linkse’ argumenten lukte hij er superverassend in de arbeider uit de ‘rust belt’ aan te spreken. Hij zou de jobs terugbrengen in de auto-industrie, de mijnen, etc.
Volgens een artikel in de Financial Times is dat een probleem voor Trump. Hij heeft de facto helemaal geen links economisch beleid gevoerd. Waar blijven de jobs in de auto-sector, waar blijft de stijging van de minimumlonen, waar blijft een systeem dat de arbeider beter beschermt tegen robots? Dat ‘de arbeider’ opnieuw voor Trump zal stemmen (S) is niet zo vanzelfsprekend. Trump scoort bij zijn achterban omdat hij zijn woord houdt (S): de muur, conservatieve rechters benoemen, zijn voeten vegen aan het systeem (S), maar… de arbeiders gaan niet naar huis met een hogere pay-check, er zijn geen jobs bijgekomen in de auto-industrie en de mijnen, terwijl de belastingverlaging vooral de rijken ten goede is gekomen. Ja, de tewerkstelling is zeer hoog, maar niet in de sectoren waar zijn kiezers werken. Het meest opvallend is uiteraard, gezondheidszorg. Wat is de kans dat de arbeiders uit de ‘rust belt’ voor een tweede keer op een multimiljardair zullen stemmen? Bij de tussentijdse verkiezingen hebben ze alleszins massaal democratisch gestemd, historisch gezien zowat de grootste verschuiving ooit (K).
Elke peiling geeft nu de democraten in het algemeen een voorsprong van 6 à 7% (K), elke tegenstander die het niet verknoeit wint m.a.w. van Trump, maar… de huidige president wint op dit ogenblik in de peilingen van al wie onbekend is (vrij logisch), vooral omdat de combinatie van ‘onbekend’ én socialistisch echt niet goed in de markt ligt in de V.S. Hij verliest wel lichtjes van Bernie Sanders (socialist maar bekend).
In elke peiling verliest Trump zwaar van slechts één persoon: Joe Biden (S), een combinatie van centrumvisie en naambekendheid. En vergeet niet: de president wordt verkozen door het systeem, niet door het volk. Zelfs met een even slechte mobilisatie als Hillary Clinton, wint Biden bijna zeker Pennsylvenia en legt hij de blauwe loper naar het presidentschap.
It is the economy stupid (K). Als de werkloosheid blijft dalen, de beurs blijft stijgen de volgende achttien maanden, heeft Trump dé bepalende factor aan zijn kant. Dat is de reden natuurlijk waarom hij tegen alle tradities in (wat kunnen die hem schelen) mensen wil benoemen aan de FED zonder formele economische scholing maar die wel de interesten laag willen houden, zoals hij dat graag heeft. Hogere interesten vormen immers een bedreiging voor de beurs.
Nog nooit heeft bovendien een president zo de onvoorwaardelijke steun van zijn partij-genoten (K), maar… was hij zo gehaat door de andere kant (K). Uit peilingen blijkt overduidelijk dat democraten vooral zullen stemmen op de kandidaat die hen de grootste kans geeft Trump te verslaan. Joe Biden (S) zit in een zetel. Maar ook bij zowat iedere andere kandidaat zullen de democraten veel gemakkelijker de jeugd, de latino’s, de zwarten etc mobiliseren dan bij H. Clinton (K).
De meeste democratische kandidaten zullen bij de voorverkiezingen naar links moeten opschuiven, maar eens genomineerd zullen ze naar het centrum opschuiven, vooral in de swing-states. De uitzondering is natuurlijk Bernie Sanders, die niet zal opschuiven, wat hem bij de jeugd populair maakt. De partij (K of S?) zal er wel voor zorgen dat ze met een communist niet naar de verkiezingen moet. Een ultieme confrontatie Trump-Sanders zou alle traditionele regels opblazen en voor bizar vuurwerk zorgen.
De grootste dreiging voor Trump is wat hem vorige keer de overwinning heeft opgeleverd. Het kiessysteem. Hij mag niet te veel staten verliezen of moet er nog enkele veroveren. Het eerste is zeer onwaarschijnlijk, het tweede echter ook, hij zat de vorige keer al op een perfect gespeelde limiet. Hij zal superstrategen nodig hebben naar wie hij zal moeten luisteren om het spel goed te spelen, zijn instinct zal niet meer volstaan. De democraten zullen het omgekeerde doen, big data versus instinct. Bij de tussentijdse verkiezingen zijn, zoals gezegd, de republikeinen heel wat staten kwijt geraakt die Trump voor hen veroverd had. Dat is een zeer weinig comfortablele situatie (K).
Trump heeft een zeer lage (K) maar opvallend stabiele populariteitsscore. Die daalde alleen wat toen het overheidssysteem lam lag, maar steeg ook nauwelijks toen hij triomfeerde dat hij volledig en op de gehele lijn was vrij gesproken in het Mueller-rapport. Een lage, nauwelijks veranderbare populariteit zorgt voor schitterende rally’s bij de eigen achterban, boeiende televisie, maar zal de onafhankelijken niet echt overtuigen (K), en die heb je nodig in het kiessysteem.
Trump heeft laten verstaan dat hij de verkiezingscampagne zou willen voeren op gezondheidszorg, het tweede thema waarop net de democraten mobiliseren, na ‘anti-trump’. Dat zou voor hem een blunder zijn (S), Obama-care is voor de hard core Democratische kiezer wat vrije wapendracht is voor de hard core republikeinse kiezer.
Het grootste structurele probleem voor beide kampen zou de opkomst zijn van een goed georganiseerde derde partij (K), het meest waarschijnlijk uit anti-Trump hoek, dat zou de democraten het presidentschap kosten. Elke geslaagde poging om groene kandidaten, uiterst linkse kandidaten of centrum kandidaten buiten de twee partijen te laten opkomen, is onwaarschijnlijk maar zou dé factor zijn die Trump laat herverkiezen. Gaan de Russen proberen? Of gaan andere instanties proberen een uiterst rechtse kandidaat te lanceren? Zeer onwaarschijnlijk. Trump geeft nochtans heel weinig om een typisch republikeins stokpaardje, overscheidsschuld.
Samengevat, kijken we vooral naar de kaarten
In het voordeel van Trump
- Een onwaarschijnlijk trouwe steun van alle republikeinen
- Een economie die volgens alle klassieke parameters schitterend draait
- Een mogelijke stevige kandidaat van een derde partij
In het nadeel van Trump
- Een onwaarschijnlijk diepe haat bij zowat alle democraten
- Bijna elke democratische kandidaat zal minder weerstand oproepen dan Hillary
- Het kiessysteem. Trump zal staten verliezen, waar zal hij ze winnen?
- Een heel consistente voorsprong voor de democraten van 6-7%
Als je naar de kaarten kijkt, zijn er vele die elkaar in evenwicht houden. Maar, zeker na de tussentijdse verkiezingen, die in werkelijkheid een grote nederlaag voor Trump waren, hebben de democraten veel betere kaarten in handen. Trump wint alleen als
- Er een stevige derde kandidaat komt (met steun van ‘onbekenden’?)
- Hij opnieuw het spel verrassend goed speelt, gecombineerd met een tegenstander die het spel verrassend slecht speelt. Maar gewoon herhalen wat hij in 2016 deed, is niet ‘verrassend goed’. Trump is zijn overrompelend verrassingseffect kwijt, iedereen weet ondertussen dat ‘character’ waar de Amerikanen zo graag mee spelen bij hem volkomen irrelevant is voor… zijn volgers, maar wel alles bepaalt voor zijn haters.