Zijn speelgoedwinkels essentiële winkels? Zij zelf oordelen van wel. Zij wijzen op het belang van het spel en van spelen in het algemeen in de ontwikkeling van het kind. Kinderen kijken uit naar Sinterklaas (ja zelfs Sint-Maarten en eventueel de Kerstman.) En de eindejaarsperiode is voor de sector van groot, zo niet van essentieel belang.
Soms zoek ik voorbeelden van de zelfdienende vertekening. The self-serving bias. Uiteraard vindt mijn kapper dat ik een kapbeurt best kan gebruiken en de schilder dat mijn gevel best herschilderd wordt en als je aan Marc Buelens vraagt of hij goede columns schrijft, wat kan de brave man antwoorden?
Uiteraard is spelen essentieel voor een kind. Moet dat echter met nieuw speelgoed uit een winkel zijn? Kunnen ze niet met het bestaande speelgoed spelen? Of zelf nieuwe spelltjes ontdekken. Ik herinner mij nog het meest opwindende spel ooit, met een man die later als zakenman heel rijk is geworden, met steentjes en afval handel drijven. Als ouders je helpen wat creatief te zijn, kan je met alles spelen. Mijn groot plezier als kind was wedstrijden met lege melkblikken. Puzzelen is leuk. Maar ze hebben er al tien. Moet er echt een elfde gekocht worden? Je kan met de stukjes van een bestaande puzzel heel leuke varianten bedenken. En ze hebben al twee versies van monopolie. Misschien kunnen ze zelf een derde ontdekken.
Elke ouder weet dat het allerbelangrijkst een speelmaatje is. Dat lijkt mij cruciaal. Speelgoed is zo veel opwindender, creatiever, verrijkender als je er niet op je eentje moet mee spelen. Dat is een prioriteit voor onze overheid. Zorg ervoor dat kinderen niet gedwongen worden te veel alleen te zijn.
Er is echter meer. We moeten stoppen met het woord essentieel te misbruiken. Niet al wat (zeer) belangrijk is, is daarom essentieel. Voor mij is Parijs-Roubaix hét sportieve hoogtepunt van het jaar. Uiterst belangrijk. Ik tril van de spanning. Belangrijk, ja! Essentieel niet. Wandelen in een bos, lekker eten, een boek lezen, naar de sauna gaan, een barbecue, allemaal belangrijk tot zeer belangrijk. Net als naar een disco gaan, naar de opera, een taart bakken, postzegels verzamelen, luiers verversen en nog vijfduizend andere zaken die voor de ene superbelangrijk zijn en voor de andere overbodig. Essentieel is dus iets anders dan ‘zeer belangrijk’. Essentieel is ‘kritisch’, het heeft dramatische gevolgen als het niet gebeurt. Ademhalen is kritisch, is essentieel. Als je niet kan ademhalen, ben je dood. Een goede ademhalingstechniek is belangrijk, maar niet kritisch. Je zult misschien bij een bevalling extra verdoving moeten krijgen, je zult je stem overbelasten, en je zal misschien meer hyperventileren dan nodig. Belangrijk, maar niet kritisch, niet essentieel.
Het heeft uiteraard ook te maken met het tijdsperspectief. Als ik een maand lang geen boeken kan lezen, is dat misschien vervelend, maar dat maakt lezen nog niet essentieel. Maar als er maandenlang geen boeken meer zouden gelezen worden (of gedanst worden, of lekker gegeten worden) dan worden de gevolgen voor een maatschappij heel kritisch. Dergelijke situaties doen zich voor tijdens een oorlog, een tirannie, etc. Maar veertig dagen vasten werd in vele beschavingen als heilzaam, als heel belangrijk beschouwd.
De overheid beseft meestal wel wat essentieel is. Water, electriciteit, internet… als we in een moderne maatschappij langer dan enkele uren zonder zitten, worden de problemen torenhoog. Zelfs na vijf minuten merk je al het verschil tussen ‘essentieel’ en belangrijk. Electriciteit is essentieel, als ze wegvalt, kan je geblokkeerd geraken in een lift, vallen verkeerslichten misschien uit, en ontstaan er vele andere noodtoestanden. Paniek in ziekenhuizen, over je diepvries, je kan niet eens je smartphone opladen. De meeste winkels die open mogen/moeten blijven zijn van dit type: voeding, medicatie, dringend herstel en omdat het tijdsperspectief niet één dag, maar wekenlang kan zijn, zal de overheid ook krantenwinkels, doe-het-zelf-zaken, tuincentra openen. Het probleem ontstaat als de overheid die beslissingen dan probeert uit te leggen. Zeker als ze zaken open laat of opent om de mensen een plezier te gunnen. Dan spreken we over ‘belangrijk’. Nu ja, er zijn vele sectoren die als ze wat langer sluiten grote onaangename gevolgen hebben. Garages, fietsenherstel, vuilnisophaal. Maar een bloemenwinkel niet.
Regeringen maken nog fouten in hun communicatie. De economie moet open blijven. Maar de cultuursector mag dicht. Alsof de cultuursector (net als de gezondheidszorg, het onderwijs) geen deel is van de economie; vraag maar eens aan Londen hoe belangrijk de ‘creative industry’ is voor de stad. Of is webdesign, het ontwerpen van games, het creeëren van tv-formats geen economische activiteit? Restaurants en cafés mogen niet open, maar die zijn zeker ook onderdeel van de economie. Net als uw gemeentebestuur. De bron van inkomens kan wat verschillend zijn. De overbetaalde kaderleden in een niet nader genoemd bedrijf worden betaald door transacties in de markt waarbij grote groepen klanten verslaafd worden aan het product waarbij dat kaderlid gevonden heeft hoe je die nog meer verslaafd kunt maken, de onderbetaalde kleuterjuffrouw door belastingen. Dat geheel van bedrijven, overheidsdiensten, culturele sectoren, vrijwilligers, politici, dat is de economie, niet één stukje eruit. Openblijven en sluiten heeft -zonder lobbywerk, dat speelt soms wel mee- alleen te maken met de kans op het doorgeven van besmettingen. De rest zijn allerlei al dan niet begrijpelijke argumenten. Zoals die sauna die net 1,5 miljoen had geïnvesteerd, echt spijtig dat die niet open mocht.
Ik steun de belangrijke sector van de speelgoedwinkel. In volle lockdown (geen details, tenzij mondeling) én vlak erna heb ik hier in De Haan nog Dixit gekocht (een aanrader!) en Mysterium. Ik begrijp de verbittering, zeker als de winkeliers vergelijken met sectoren die wél mogen knutselgerief verkopen, ik begrijp dat ze economisch de wanhoop nabij zijn. Net in deze periode moeten sluiten. Net, op de koop toe, zovelen de kans geven webshops te ontdekken. Allemaal zeer belangrijk, maar niet essentieel. Evenmin als popfestivals, zelf de boeken uit de rekken mogen nemen in de bibliotheek, gezellig tafelen in een restaurant. Net als met tientallen een uitvaart mogen bijwonen, een gouden jubilieum vieren, of met duizenden supporters naar dé match gaan kijken. Belangrijk, maar niet essentieel.