Die avond keek ik naar het BBC-nieuws. Ik voel me nog altijd verbonden met het land in wiens hoofdstad ik drie jaar heb gewoond. En ja, soms heb ik nog heimwee naar Tate, Hamstead Theatre en Waterstones. Maar niet die avond. De Britten, wereldberoemd voor hun discipline, keep calm and carry on, hamsteren als gekken: stockpiling, panic buying. Goede televisiemakers die de Britten zijn, kreeg je een opname van een wenende verpleegkundige die na een shift van 12 uur gewoon kon vaststellen dat haar supermarkt leeggeplunderd was. Ik zag een premier die een persconferentie geeft in een zaaltje waar de journalisten vlak bij elkaar zitten, ik zag hoe in scholen die zullen sluiten de kinderen nog eens een extra kans kregen om met zijn allen echt extra dicht bij elkaar te gaan zitten. Ik las hoe de vader van de premier zegt dat als hij naar de pub wil gaan, hij naar de pub zal gaan. That’s the spirit! Ik hoorde hoe men aan al te volle stranden veel plezier maakte. Veel aandacht voor de dramatische beelden uit Bergamo was er niet. Wel vele oproepen om met de juiste instelling de uitdagingen te overwinnen.
Mijn beeld van de Britten veranderde op slag. De lichtzinnigheid waarmee ze de brexit erdoor hebben gemanipuleerd, passen ze nu toe op de bestrijding van het coronavirus. Een topexpert kwam uitleggen (en dat las ik net ook in The Economist) dat de volgende twaalf maanden gewoon golven zullen zijn van besmetting en isolatie. Lockdown is niet goed, want dan zijn te weinig mensen besmet en breekt het virus nadien telkens opnieuw los, en niets doen zal honderdduizenden doden veroorzaken. Iets daartussen dus, net onder de (naar Belgische maatstaven erg lage!) maximale belasting van de intensive care eenheden. En dat op een moment dat de Poolse verpleegkundigen terug naar hun land zijn, dat de verpleegkundigen geen eten vinden in de supermarkt? De oorlogsretoriek wordt nu overal gehanteerd, maar onderbetaalde, uitgeputte door hun regering jarenlang miskende verpleegkundigen pep je niet op met ‘Dunkirk’. Ik denk dat die film weldra zal verboden worden in het Verenigd Koninkrijk.
Want gisteren hoorde ik het al tijdens een reportage: The spirit of Dunkirk. Dat was de film waarin getoond werd dat de Britten helemaal op hun eentje (er hebben nooit Fransen in Duinkerke en omstreken gewoond) in 1940 de Duitsers een neus zetten. Ze kregen er eindeloze klappen en meer door geluk dan door wijsheid redden ze hun vel. Zo gaan ze het dus aanpakken.
De kans dat het Britse gezondheidssysteem in elkaar stuikt is reëel. Steeds opnieuw vergeet ik hoe Amerikaans de Britten wel zijn (historisch is het natuurlijk omgekeerd), University College Londen, het Francis Crick Institute vlak bij St Pancras, koplopers inzake de problematiek die nu de wereld stil legt. En tegelijkertijd hebben ze onvoldoende elementaire voorzieningen voor hun bevolking. Ze kunnen de crisis niet aan, ze hebben (zeker door de brexit) onvoldoende medisch personeel, en de spirit of Dunkirk zal hen erdoor helpen. Want ze zijn een uniek volk. Ik denk dat de Italiaanse dokters en verpleegkundigen minsten even hard werken. En de Chinese collega’s nog meer. En dan zwijg ik natuurlijk over onze Vlaamse helden. Neen, de spirit of Dunkirk zal hen niet helpen.
De Britten wisten dat de conservatieven hun gezondheidszorg hadden uitverkocht, dat was het thema waar communist Corbyn op hamerde. Ze stemden massaal op Boris. De vijand zit nu niet in Berlijn maar in Downingstreet 10. Een onfrisse gedachte. Het is te hopen voor de Conservatieven dat de Britten effectief rustig verder zullen aan de weg timmeren, in stilte lijden, met hun zero-hours contracten, hun gig-economy, gebrek aan sociale bescherming en het vooruitzicht op onwaarschijnlijk lucratieve business deals met landen ver voorbij de E.U. Als de beurzen weer eens gelijk hebben, moet je gewoon even naar de koets van het Britse Pond kijken, dan weet je wat die denken.
En dan The Economist. Als het onderwerp te complex is, vertrouw ik op dat weekblad. Op de gebieden waar ik academisch competent ben, heb ik hen nog nooit op een fout betrapt. Hun Bagehot column wordt geschreven door Adrian Wooldridge, hun meest senior redacteur, de man die van de allerbeste managementboeken ooit heeft geschreven. In de Bagehot column geeft hij commentaar op de Britse samenleving. Ook daar blinken zijn bijdragen uit door journalistieke analyse op het allerhoogste niveau. Maar nu? Hij mijmert (volgens mijn inschatting echt niet als parodie bedoeld, alles lijkt mij bloederige ernst) over hoe de Britten nu best het COVID-19 gebeuren zouden aanpakken. Voorstel: zoals tijdens de Blitz. Zelfs mijn tienjarige kleinkinderen zouden het verschil kunnen beschrijven tussen wat we nu meemaken en wat tachtig (ja ja 80 jaar) geleden is gebeurd. Wooldridge wijst daar ook wel op. Het is lichtjes anders, de vijand zit nu ‘binnen’ etc. Toch pleit hij haast onvoorwaardelijk, als de belangrijkste troef van de Britten, voor dezelfde spirit als tijdens de Blitz. Ik zou hem bijna roepen: keep calm and carry on; maar nu mag niemand carry on. In je kot blijven, verdomme. Berusten, wachten, zinvolle dingen doen. Mindfullness helpt echt. Het zijn uitzonderlijke tijden, dat hoor je uit de mond van alle politici in alle landen. Voor het eerst in dertig jaar heb ik mijn kopie van The Economist genomen en het woedend door mijn living gegooid. Eerlijk gezegd ook wel een beetje omdat de andere artikels wél op niveau waren en een toekomstbeeld schetsten dat ik u en mezelf echt niet toewens. Het komt echt niet goed omdat wij Vlamingen een uitzonderlijk volk zijn, maar omdat het geluk ons echt voldoende moet helpen bij onze inspanningen. The real Dunkirk Spirit.
Klein post-scriptum. Uiteraard zal over enkele weken de brexit worden uitgesteld, zeker nu de Britten weten wat ‘lege rekken’ betekent, en dus niet omdat Michel Barnier besmet is, maar omdat de Britse regering overal moet zoeken naar de Blitz-spirit (80 jaar oud, een risicogroep!) en ondertussen geen tijd heeft om leiding te geven aan hun 20 000 ambtenaren (!) die de brexit moeten voorbereiden en zo een einde te maken aan die dure en verdomde bureaucratie in Brussel. Wat de Britten zelf doen, doen ze beter. Maar zeker niet het Coronavirus bestrijden. Over enkele maanden zullen ze wel de beste reportage ter wereld hebben waarom het overal in de wereld (inclusief hun eigen land, zo zijn ze wel) zo verdomd fout is gelopen. Dan zullen we een tweede maal schrikken.