Een nieuwe Schotse studie heeft (helaas opnieuw) aangetoond dat kruiswoordraadsels of sudoku niet echt helpen om veroudering van het brein tegen te gaan. De titel van deze bijdrage is in die zin misleidend. Wat helpt wel? Op jongere leeftijd complexe cognitieve uitdagingen aangaan. De grammatica van een vreemde taal leren, wiskunde, puzzles, een nieuw ambacht leren, met nieuwe technologie omgaan, een knoert van een roman lezen, nog snel een doctoraat schrijven. Het cognitieve verval gaat niet trager bij die doelgroep, maar het startpunt ligt wel veel hoger. Als je vier woorden kent in plaats van één om een ‘drinkcontainer’ aan te duiden: glas, mok, tas, beker en je verliest er twee, dan heb je er nog twee over. Dan zal de stress lager liggen als je je nog vlot kan uitdrukken en het geheugenprobleem zich beperken tot namen (waar we meestal geen synoniem voor hebben). We weten dat (zwarte) stress al onze problemen versterkt, dus ook cognitieve achteruitgang. Als je dus echt gelooft dat sudoku’s je helpen, blijf dat doen, want de ‘illusie van controle’ is een goede manier om stress onder controle te houden.
Wat misschien helpt is je buigen over de computerspelletjes van je (achter)kleinkinderen. Er is een kans dat die wilde achtervolgingen, voetbalpasses of schietpartijen toch wel bepaalde delen van je brein stimuleren die zonder stimulatie zouden wegkwijnen, vooral die verbindingen in ons brein die zorgen voor snelheid van uitvoering. Oudere mensen zijn inderdaad meestal wat trager.
Wat kan je wel doen? Voor Alzheimer is er helaas niet veel cognitieve hulp. Kies vooral betere (groot)ouders, maar dat is waarschijnlijk al wat laat. De allereerste goede raad is veel bewegen. Studie na studie wijst erop dat de basis van onze gezondheidspiramide nog niet zozeer ons eetpatroon is, maar wel ons beweegpatroon. Verder is voldoende slapen ook een groot pluspunt. Uiteraard moeten de voedingsgoeroes mij geen boze mails sturen. Inderdaad beter snelle suikers en (vooral dierlijke) vetten vermijden. En bij de rest, lekker variëren en kleurrijk eten… Helaas, driewerf helaas voor wie wetenschappelijke adviezen heel erg serieus neemt: elk glas alcohol is er eentje te veel… Uiteraard opletten met al die goede raad, pak die niet al te eenzijdig aan, of je krijgt stress… Een gezond evenwicht tussen de (wetenschappelijke) feiten onder ogen zien en wat illusie van controle zal waarschijnlijk erop wijzen dat je op je oudere dag eindelijk, eindelijk dat grote doel ‘wijsheid’ hebt bereikt. En wijsheid omvat mate, gerijpt inzicht, relativeringsvermogen, een goed perspectief, maar… geen ontkenning van de feiten. Dat is dogmatiek.
Wil je geen risico nemen en luister je liever naar mensen die stellen dat je mentale aftakeling toch in eigen handen hebt? Blijkbaar is variatie van je (mentale) inspanningen het allerbelangrijkste: een instrument (leren) bespelen, boeken lezen, een vreemde taal leren, een nieuwe hobby, tentoonstellingen bezoeken, handwerk, ziekenzorg, tuinieren. En vooral: varieer… Dan hoort er zeker een sudoku bij…en misschien zelfs een wijnproeverij. Maar dan zeker niet vergeten dat het belangrijkste instrument van zo’n evenement een spittoon is. Ken je dat woord niet? Zoek het dan nu op, het zal je brein beschermen tegen veroudering!