De Antwerpse modeacademie ligt na de zelfdoding van een student in de vuurlinie. Laten we vooral dit spijtig voorval niet isoleren en het proces maken van één enkele opleiding. In vele Westerse landen lijken de zelfmoorden bij studenten toe te nemen. De verklaringen zijn divers. Het kunstonderwijs is echter een geval apart. Ik volg de verhalen nu al meer dan twintig jaar en steeds krijg je eenzelfde patroon te horen, dat ook hier weer opduikt. In de kunstwereld is het begrip ‘efficiëntie’ een vloek. En vreemd genoeg ook ‘mensgerichtheid’. Ik heb dertig jaar gewerkt voor een business school en dit soort onderwijs wordt heel vaak geassocieerd met ‘keihard’ ‘onmenselijk’ ‘alleen geld telt’. In werkelijkheid zijn zowat alle business schools ter wereld erg mensgericht, ondersteunen ze hun studenten, en proberen ze alle uitingen van psychologische wreedheid te bannen. Dat is manifest niet zo in het kunstonderwijs.
Meer dan eens heb ik horen getuigen dat ‘studenten’ moeten gekraakt worden, ze moeten eerst hun oude persoonlijkheid kwijt, ze moeten een onbeschreven blad worden. En die methoden om ‘te kraken’ zijn allesbehalve mensvriendelijk. Pedagogische efficiëntie is vies, past niet bij de kunstenaar. Publieke vernederingen horen er wel bij, net als willekeur, of roddel over studenten tegen andere studenten. Uiteenlopende, zeer subjectieve evaluaties zijn ook een vast onderdeel van de pedagogische aanpak. Vandaag de lucht in geprezen, morgen afgemaakt. De student mist heel vaak een minimum aan houvast. Wat moet ik nu concreet doen om te verbeteren? Heel vaak krijgt de student dan van de docent te horen: in jouw geval is er niets aan te doen, je hebt gewoonweg te weinig talent. Coaching is een begrip dat heel erg serieus genomen wordt in business schools, veel minder in het kunstonderwijs. Een van de redenen is dat sommige, ik zeg wel sommige, docenten ‘kunstenaars’ zijn, die zelf in hun jeugd ‘gekraakt’ zijn, geen didactische talenten hebben, laat staan dat ze als docent gecoacht worden of opgevolgd, want als kunstenaar voelen ze zich boven alle kritiek verheven.
Verlies je een student? Een business school treurt, ze verliest niet graag een ‘klant’, er volgt een gewetensonderzoek. Waarom haakt die student af? In het kunstonderwijs lijkt het vaak een statussymbool. Weer eentje die de norm niet haalt. Niet iedereen is in de wieg gelegd voor topkunst.
De ‘harde’ sector is vaak naar het menselijk potentieel, met een objectiverend woord ‘human resources’ vrij zacht. De ‘zachte’ sector is door willekeur, onduidelijkheid, gebrek aan didactisch professionalisme naar zijn mensen (waaronder ook zijn docenten) al te vaak wreed. Het is een taboe, zou de minister van Onderwijs de moed hebben om daar eens een ernstige studie aan te wijden? Ik vrees dat een objectieve, volledige studie zou kunnen eindigen met … there is something rotten in …