Ik wens de nieuwe leden van CELEVAL, in het belang van het land, het allerbeste. Een econoom, iemand uit de evenementensector, een klinisch psycholoog, een vertegenwoordiger van de Duitstalige gemeenschap, een gewezen CEO, zullen voor een frisse wind zorgen. Het crisisorgaan is nu na zes maanden eindelijk in goede handen, en na zowat 70 vergaderingen kan ik afscheid nemen. Ik vernam dit nieuws via de krant, en ik neem dus aan dat ik het best ook via een publiek kanaal mijn afscheid meedeel aan wie het moge interesseren. De exit-strategie voor GEES en CELEVAL zijn geen voorbeelden van grote successen. Een detail natuurlijk. Maar helaas, zeker voor draagvlakken, zit de duivel hem vaak in de details. In de woordkeuze bij communicatie, in vele subtiele details. Blijf in uw kot, een weinig genuanceerde maar superefficiënte slogan moet nu vervangen worden door iets positiefs, iets motiverends, iets dragends, iets wervends. Ik ben zelf psycholoog, en kan die uitdaging alleen maar omschrijven als ‘superambitieus’. De via negativa was al moeilijk genoeg, en nu mag de nieuwe ploeg werken aan de via positiva, en die is altijd tien maal moeilijker.
De nieuwe psychologen (vreemd: ik tel er veel minder dan beloofd, eigenlijk maar eentje; ik zie geen virologen; ik zie niet de beloofde sociologen, ik had minstens een drietal communicatie-experts verwacht, waar zijn die?) kunnen misschien aan de dames De Block en Wilmes meedelen dat een woord van aanmoediging voor een draagvlak zorgt. Als je al die maanden nooit eens virtueel in de vergadering binnenspringt, nooit eens een dank u mailtje stuurt aan al die leden, die het er gewoon moeten bijnemen, uiteraard zonder bonus of premie, dan zou het wel eens kunnen dat zij nadien bepaalde draagvlakken wat minder gaan steunen. Erkenning, daar draait het om bij het intermenselijk verkeer. Gezien en gehoord worden. Een symbolische daad betekent al veel. Zeker voor experten. Iets minder symbolisch zou al zijn de bestaande leden uit te nodigen hun inzichten te delen met de nieuwe. Dat heet kennismanagement. En uiteraard aan de nieuwe leden goed uitleggen dat CELEVAL een Belgisch orgaan is. Zijn alle nieuwe leden getest op hun grondige kennis van de andere landstaal? Inzonderheid natuurlijk de nuances, want een psychologisch en sociologisch draagvlak is iets anders dan mondmaskers.
Ik begrijp de logica. We moeten nu uit de crisissfeer geraken. De perfectie waarmee de voorbije crisis is aangepakt, inzonderheid de crisiscommunicatie, is gelukkig daarbij een schitterend uitgangspunt. De crisis is voorbij, er komt geen volgende. Als dat geen goed nieuws is. Dus hebben we ook geen virologen meer nodig in het belangrijkste adviesorgaan.
Ik heb in CELEVAL nooit van onze politieke leiders enig document mogen ontvangen waaruit blijkt dat ze bekommerd waren om professioneel crisismanagement; dat zou nochtans een mooi kader geweest zijn om beslissingen te nemen. Mag ik de stoute veronderstelling maken dat dit geen prioriteit was? Ik heb overigens weinig gemerkt van een doelmatige structuur, van professionele systemen van informatiemanagement. Hoeveel experts overheidsmanagement of bestuurskunde zetelen overigens in al die comités? Als de evenementensector belangrijk is, dan lijkt mij het overheidsapparaat nog net iets belangrijker. Maar ja, ambtenaren worden doorbetaald, die moeten zwijgen. Ook als het over draagvlak gaat? Als expert groepsdynamica viel het mij wel op hoe gedisciplineerd en doelmatig de vergaderingen verliepen. Met hoge continuïteit en vaste deelname. Ik wens de nieuwe leden hetzelfde toe. Want als de structuren en systemen ontbreken, dan moet je wel terugvallen op de skills van de deelnemers. De vroegere leden kenden allemaal de discipline van de via negativa. U, nieuwe leden, moet echter een positieve boodschap voorbereiden voor het brede publiek, u mag de via positiva bewandelen. Dan is denkdiscipline nog veel moeilijker. Vooral natuurlijk omdat niemand in zo’n comité een sector kan of mag vertegenwoordigen. Dat is meepraten. In zo’n comité wordt er meegedacht, onthecht, in het belang van het land, niet in het belang van een sector. Ik merkte tijdens die zeventig vergaderingen wel op dat er vaak dubbel werk gebeurde met andere instanties zoals politieke kabinetten, dat niemand die wirwar aan comités echt coördineerde (tenzij natuurlijk van het ene comité naar het andere hoppen een vorm van coördinatie is). Politieke kabinetten hebben andere dingen te doen dan systemen aan te sturen. Zij moeten hun minister uit de wind zetten. Er was altijd tijd om nog wat langer en intenser te hakken, het zweet moest vloeien, maar er was nooit tijd om de bijl te scherpen.
Uiteraard zullen de nieuwe leden wél een heldere omkadering krijgen, vlot werkende technologie om te vergaderen, persoonlijke ondersteuning om hun taak op zich te nemen, op eenvoudige vraag zullen overheidsexperts klaar staan om hen relevante, tijdige en volledige informatie te verschaffen. Na een tijdje zullen de nieuwe leden echter vaststellen dat wat ze ook adviseren, andere experts daar merkwaardigerwijs anders over denken. Er is altijd meer relevante informatie aanwezig buiten de (virtuele) vergaderzaal dan erin. De nieuwe leden zullen ongetwijfeld kunnen beschikken over performante systemen van informatiemanagement om dat probleem aan te pakken. Dat moet wel, want het lijken mij drukbezette dames en heren. En er moet rustig, gezaghebbend interdisciplinair worden samengewerkt. Niet gelobbyd. Een telefoontje lost wel dringende problemen op, maar helpt niet grondig na te denken. Let op voor zelfoverschatting en denken dat u het als expert allemaal beter weet. Deze crisis is terra incognita, zelfs voor virologen. Is het daarom dat er geen enkele in dit belangrijkste comité zetelt? Tenzij als invaller, het meest merkwaardige statuut dat ik ooit in kennismanagement heb ontmoet. Ik ken dat uit sommige balsporten, niet uit professioneel projectbeheer. CELEVAL is onderworpen aan de wet van openbaarheid van bestuur. Zullen we mogen meegenieten van de professionele managementstructuur waarmee deze frisse wind zal waaien? Of zal net dat een staatsgeheim zijn?
Mag ik de nieuwe leden toch één goede raad geven: er is een eenvoudige test. U gaat belangrijk werk verrichten. U kent het Eisenhouwer-principe: belangrijke zaken zijn zelden dringend, dringende zaken zijn zelden belangrijk. Stel voor de volgende Nationale Veiligheidsraad met minstens een maand uit te stellen. Men zal u onder tijdsdruk zetten, urgent, superdringend, anderen moeten verder met uw beslissing. U gaat misschien zeggen dat er minstens veertien dagen moet lopen tussen uw gebalanceerde beslissingen en een positieve communicatie die het draagvlak met mondjesmaat kan herstellen. Kijk eens of u die tijd krijgt, een crisis heeft al de neiging de dingen dringend te maken, maar een slecht beheerde crisis maakt alles superdringend. Toets dus van bij de start het uitgangspunt van het nieuwe CELEVAL: de crisis is voorbij, tijd voor het dragend perspectief.