Theresa May verschuift in een net gesteven uniformpje de stoelen op het dek van de Titanic, ze bedankt het orkestje om zo mooi te spelen, en ze verandert nog snel even van schoenen. Werkt ze voor haar plaats in de geschiedenisboeken door ten onder te gaan in schoonheid? Want al vechtend ten onder gaan, is toch zo mooi, beter dan al wenend bijvoorbeeld. En zo stoer. Wenst ze zo herinnerd te worden? Ze zal wel weten wat ‘the significant others’ nu zeggen over haar voorganger, eens het godenkind van de Britse politiek. David Cameron was aartslui, en een onverantwoorde politieke gokker. Met dat beeld wil ze niet van het politieke toneel verdwijnen. Een beetje zielig, dat wel, maar toch beter zo dan haar Grote Vriend aan de andere kant van de oceaan imiteren die telkens hij zijn zin niet krijgt, stampvoet, scheldt en jankt.
Maar hoe moet het nu verder? Vince Cable, partij-voorzitter van de Lib Dems, die niets meer voorstellen sinds ze door Cameron zijn fijngemalen, formuleerde het scherp op BBC. De facto zijn er nu maar twee mogelijkheden. Ofwel een echte Brexit, (weg is weg), ofwel simpelweg binnen de EU blijven. Brussel, mogen we terug meespelen? Het eerste is een economische ramp, een juridische catastrofe, een menselijke calamiteit voor honderdduizenden mensen die dan op de verkeerde plaats wonen. Maar de Harde Brexiters zijn geen dwazen. ‘No deal’ zou op korte termijn veel pijn kunnen veroorzaken, maar zou op middellange termijn nog zo slecht niet zijn en vooral, het zou alleen tot gezichtsverlies lijden binnen de EU. De tweede mogelijkheid (terugkeren) is – nu de waarheid ook tot de Britten doordringt -, veruit de beste mogelijkheid, maar… zou tot extreem veel gezichtsverlies leiden binnen het het Verenigd Koninkrijk en is net daardoor politiek volkomen onhaalbaar. Als een arbeider ontslagen wordt, ontfermt niemand zich, behalve de familie, over het gezichtsverlies van die arbeider. De sociale wetgeving kent dat begrip niet eens. Maar aan de top van bedrijven, in de sociale media, in wetenschappelijke en culturele kringen, bij journalisten en zeker aan de top van de politiek is gezichtsverlies zowat de meest bepalende factor. Kijk maar in welke bochten sommige partijen zich wringen om gezichtsverlies te vermijden voor hun vriendjes, die nochtans al jaren in een bevoorrechte positie zaten. Terugkeren zou alleen mogelijk zijn indien ‘het volk’ massaal, zowel in opiniepeilingen als via gewelddadige protestmarsen dit eist. Dit lijkt me zeer onwaarschijnlijk. Brexit appelleert immers ook op fierheid van de Engelsen (niet van de Britten!), op hun vertekend zelfbeeld als wereldmacht, er is mist over het kanaal, ‘the continent is isolated’. En het kanaal heet bij hen: The English Channel, zij bezitten het.
Het demoniseren van de EU zal geen uitweg bieden, sommige Britse pulpkranten zullen dat wel eens suggereren, maar het is overduidelijk, de schuld ligt bij de verdeeldheid van de Conservatieven en de zeer onduidelijke houding al die maanden van Labour. De Britten spreken zelfs soms bewonderend over de duidelijke koers van de EU (tenminste qua Brexit) en over de compromisbereidheid. De Britten hebben gefaald én in de duidelijke koers én in onderhandelingsvaardigheid.
Omdat de twee zuivere oplossingen niet kunnen, zal men een compromis moeten zoeken. Net het meest haalbare (May heeft gelijk) wordt nu van alle kanten afgeschoten. Niemand zal nog in staat zijn een haalbaar compromis uit de doeken te doen. Ook een tweede referendum is geen echte oplossing, want ook daaruit zal grote verdeeldheid blijken. Nieuwe verkiezingen zullen ook het tij niet keren. Een nieuwe regering zal geen totaal andere deal uit de brand slepen.
Dan ligt één conclusie voor de hand. Britse politici hebben een doomsday machine ontwikkeld, die ontploft op 29 maart 2019. Als er consensus kan komen zou men kunnen trachten die ontploffing uit te stellen. En een extra jaar tijd geven. Maar zelfs dat lijkt weinig waarschijnlijk. Waarom zou dan lukken wat de voorbije maanden niet is gelukt? Als je de werkelijkheid niet kan aansturen, dan stuurt de werkelijkheid jou aan. En die is vanaf vandaag: ‘No deal’, harde Brexit.
Helemaal chaotisch, komisch en surrealistisch zou zijn dat het Britse parlement (met bijvoorbeeld een Labour-meerderheid) een No Deal verwerpt. Dan moeten ze een kampioen van het surrealisme erbij betrekken. Een Belg.