Emoties hebben dan toch de bovenhand gekregen. Donald (nomen est omen) Tusk is zo dom geweest aan Instagramdiplomatie te doen. Zijn voornaamgenoot gebruikt Twitter, dus moest hij ook even slim zijn. Een foto met een cake zonder kersen, want de Britten mogen niet aan ‘cherry picking’ doen. De Europese principes zijn te nemen of te laten. Theresa May wordt vernederd. De foto’s zijn onthutsend. Een dame in het rood, alleen, uitgestoten door een goede twintig heren in donker pak, met de rug naar haar gekeerd. Die foto’s hebben de Britten, en zeker de ‘Brexiters’ ook gezien. Beroepsfotografen hebben hun emotioneel werk goed gedaan. Tusk doet de rest.
Dan krijg je een harde speech van Theresa May. Een Britse gewoonte. Na een moeizame Europese top moet de premier het thuisfront keihard toespreken. Het pond zakt. Tot wie is May’s toespraak de facto gericht? In de eerste plaats tot haar eigen partij, want over een goede week houden de conservatieven hun congres. In de tweede plaats tot de helft van de Britten, namelijk diegenen die voor ‘blijven’ hebben gestemd. Mensen, mijn voorstel (de Chequers-deal) is beter dan wat er ons nu boven het hoofd hangt, namelijk een volledige breuk. Uiteraard is die toespraak ook wel wat gericht naar de EU. Naar de Nederlanders bijvoorbeeld, jullie weten dat jullie zwaar economisch getroffen zullen worden bij een no-deal.
Dit is May’ s ultieme poging om haar kind (voor vele Britten: een doodgeboren kind) een kans te geven op menswaardig bestaan. Ze geeft haar kind (nog) niet op. Maar als de EU niet snel met een couveuse komt, zal het sterven.
In ieder geval worden de Britten keihard voorbereid op een ‘no deal’. Zij lezen onder meer het volgende: ons rijbewijs zal niet meer geldig zijn in (de rest van) Europa. Roaming zal niet meer goedkoop zijn. We zullen niet meer met Britse vliegtuigen kunnen landen in Europa. De prijzen, vooral voor voedsel, zullen spectaculair stijgen, door extreme invoerheffingen en een zwak pond. De huisprijzen zullen in elkaar stuiken en we krijgen een zware economische crisis. (Hoe dat werkt weet net iedereen, want alle tv uitzendingen hebben ons dat de laatste dagen in herinnering gebracht.) Energieprijzen zullen de pan uit swingen en de kans is groot dat er door gebrek aan energie opnieuw -zoals in de periode voor Thatcher- driedaagse werkweken komen. Er zal een zwaar Iers conflict uitbreken want de vrije doorgang tussen Noord en Zuid zal abrupt stoppen. De Schotten zullen door de verhoogde invoertarieven van de EU minder whisky uitvoeren en dit landsdeel zal zeker sterk nationalistisch reageren. Hun stem pro-Europa werd immers niet gehoord. De roep om een nieuw referendum over de onafhankelijkheid zal zeer luid worden. De helft van Kent zal volstaan met vrachtwagens die aanschuiven aan Britse havens.
De Britten hebben altijd wel enige zin voor drama gehad (anders zouden ze niet zo’n goede feuilletons maken), maar nu smeren ze de mogelijke problemen wel extra dik uit. Kortom de pers die voor een soft Brexit is, of voor May’s plan of een tweede referendum wil, doet nu exact wat de pers deed tijdens de referendumperiode: zeer emotionele argumenten gebruiken. Mocht ik Brit zijn, de schrik sloeg mij om het hart. En waarschijnlijk is de grootste bedreiging een ineenstorting van de huizenprijs. Als die dreiging van de gouverneur van de Britse Nationale Bank geloofwaardig klinkt, dan zullen er overal reuze grote knuppels worden bovengehaald om toch maar een ‘deal’ te hebben, gelijk dewelke. My home is my castle. Dave Davis en Boris Johnson zullen roepen dat dit weer ‘project fear’ in een andere verpakking is, maar de gevolgen worden toch stilaan zeer concreet en zeer zichtbaar. Stilaan verschuift de angst van ‘heel vaag en heel ver in de toekomst’ naar ‘ heel dichtbij en heel snel’. En de dreigingen worden nog groter. De eerste ‘Trump’-taal komt boven: we zullen tienduizenden/ honderdduizenden/ miljoenen jobs verliezen. De EU zal handenwringend toekijken hoe de Britten verarmen, ruzie maken, uit elkaar vallen, en honger lijden. Er is ook wel goed nieuws. Hormonenvlees uit de Verenigde Staten en chocolade uit Indonesië worden goedkoper (tenminste als het pond niet te veel crasht).
De meest bizarre waarschuwing is wel: en we zullen de miljarden EU-subsidies verliezen! In de handen van de juiste demagogen kan dat werken. De mogelijke besparingen (wij moeten niets meer betalen aan de EU) liggen immers in de toekomst, de subsidies zijn er NU nog.
Krijgt u het al op de heupen? Welnu, de pers die de anti-Brexiters leest smeert deze drama’s nu al breed uit. Het andere kamp, de Brexiters zullen weldra de meest smeuïge verhalen krijgen over de verspillingen van de EU, over de enorme welvaart die zal worden gecreëerd eens de Britten echt mogen doen wat ze graag doen. Het zal niet lang duren of zij zullen verhalen lezen over medicatie voor pasgeborenen die niet meer beschikbaar is. Blij dat we uit zo’n club kunnen stappen, het is even op de tanden bijten en dan zullen we onder leiding van ‘Boris’ het Britse paradijs instappen. Maar nu is het oorlog, laten we vooral aan Churchill denken.
Een ding kunnen we nu, na deze strafschop in de vijfde minuut, al uitschakelen. Nog een referendum? Denk vooral niet dat de Britten nu massaal pro EU zullen worden, elk referendum zal heel onduidelijke resultaten opleveren. Verwacht ook maar een verharding van de standpunten van de echte Brexiters. Het zal wel allemaal de schuld zijn van de EU. De demonisering van de EU-leiders zal indrukwekkend zijn. Brexiters zullen lezen over de sadistische houding van de EU-leiders, die in een minimum aan tijd zullen worden vergeleken met Ayatollah’s of Nazi’s. The Sun spreekt al over ‘vuile ratten’ en over ‘maffialeiders’. Over niveau gesproken.
Het meest gevaarlijke aan de situatie? Dat er zelfs geen (afgesproken) overgangsperiode zou komen, dat na de vernederingen op de EU-top, de keiharde speech van May en na de volgende column van Boris, de emotionele rollercoaster niet meer kan gestopt worden. Rode kaart voor Ronaldo na een kleine overtreding. Vechtpartij in de tribunes. De videoref die in de vuilbak wordt gegooid. Rookbommen op het veld. Einde van de droomfinale. De partij wordt stilgelegd.